35.1 Zasady rachunkowości

Pochodne instrumenty finansowe obejmują zarówno instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu, jak i stanowiące zabezpieczenie wartości godziwej lub przepływów pieniężnych.

Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu ujmuje się w księgach rachunkowych w wartości godziwej na dzień zawarcia transakcji i w późniejszych okresach wycenia się w wartości godziwej, zgodnie z zasadami opisanymi w punkcie 9.1.4.

Instrumenty pochodne wykazuje się jako aktywa finansowe, jeżeli ich wartości godziwa jest dodatnia lub jako zobowiązania finansowe, jeżeli jest ujemna.

Zmiany wartości godziwej instrumentów pochodnych niebędących instrumentami zabezpieczającymi ujmuje się w pozycji „Zmiana netto wartości godziwej aktywów i zobowiązań wycenianych w wartości godziwej”.

Grupa PZU skorzystała z opcji dostępnej w MSSF 9 i kontynuuje stosowanie rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z zapisami MSR 39.

Rachunkowość zabezpieczeń służy do symetrycznego ujmowania w rachunku zysków i strat kompensujących się zmian wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego oraz pozycji zabezpieczanej. Rachunkowość zabezpieczeń stosowana jest, gdy spełnione są następujące warunki:

• w momencie ustanowienia zabezpieczenia formalnie wyznaczono i udokumentowano powiązanie zabezpieczające, jak również cel zarządzania ryzykiem oraz strategię ustanowienia zabezpieczenia. Dokumentacja zawiera identyfikację instrumentu zabezpieczającego i zabezpieczanego, charakter zabezpieczanego ryzyka oraz sposób oceny efektywności zabezpieczenia;
• oczekuje się wysokiej efektywności zabezpieczenia, tj. wysokiej skuteczności w kompensowaniu zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych, zgodnie z udokumentowaną strategią zarządzania ryzykiem, dotyczącą konkretnego powiązania zabezpieczającego;
• w przypadku przepływów pieniężnych istnieje wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia transakcji zabezpieczanej, która jest narażona na ryzyko zmiany przepływów pieniężnych, wpływających na rachunek zysków i strat;
• efektywność zabezpieczenia można wiarygodnie ocenić, co oznacza możliwość wiarygodnej wyceny przepływów pieniężnych lub wartości godziwej związanych z pozycją zabezpieczaną oraz instrumentem zabezpieczającym;
• zabezpieczenie jest na bieżąco oceniane i stwierdza się jego wysoką efektywność we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zabezpieczenie zostało ustanowione.

Grupa PZU zaprzestaje stosowania rachunkowości zabezpieczeń, jeśli instrument zabezpieczający wygasa, zostaje sprzedany, rozwiązany lub wykonany (zastąpienia jednego instrumentu zabezpieczającego drugim lub przedłużenia terminu ważności danego instrumentu zabezpieczającego nie uważa się za wygaśnięcie lub rozwiązanie, jeśli takie zastąpienie lub przedłużenie terminu stanowi część udokumentowanej strategii zabezpieczania), zabezpieczenie przestaje spełniać kryteria rachunkowości zabezpieczeń lub unieważnia się powiązanie zabezpieczające.

Ocena wpływu reformy IBOR na rachunkowość zabezpieczeń

Grupa PZU zamierza kontynuować dotychczasową politykę w ramach rachunkowości zabezpieczeń, pomimo niepewności w zakresie wysokości i momentu wystąpienia przepływów pieniężnych w następstwie reformy IBOR w rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych, co dotyczy również wskaźników zreformowanych.

W ramach ustanowionych relacji zabezpieczających Grupa PZU identyfikuje następujące wskaźniki referencyjne stopy procentowej: WIBOR, EURIBOR, LIBOR CHF, LIBOR USD.

Grupa PZU oceniła, że w przypadku WIBOR i EURIBOR nie istnieje obecnie niepewność dotycząca terminów lub kwot przepływów pieniężnych wynikająca z reformy IBOR. Oba wskaźniki dostosowano do wymagań Rozporządzenia BMR i są opracowywane przez administratorów posiadających zezwolenia organów nadzoru. Grupa PZU nie przewiduje konieczności zmiany zabezpieczanego ryzyka na inne wskaźniki referencyjne.

W przypadku LIBOR CHF i LIBOR USD ustanowione relacje zabezpieczające przekraczają ogłoszone daty zaprzestania opracowywania obydwu wskaźników, tj. 31 grudnia 2021 roku dla LIBOR CHF i 20 czerwca 2023 roku dla LIBOR USD. Wskaźnik LIBOR CHF od 1 stycznia 2022 roku został zastąpiony przez wskaźniki SARON (Swiss Averaged Rate Overnight) i SARON Compound, administrowane przez SIX Swiss Exchange, tym samym nie występuje już niepewność co do terminów i kwot przepływów pieniężnych dla nowych wskaźników. Grupa PZU planuje kontynuować istniejące powiązanie po przejściu na wskaźniki referencyjne SARON, korzystając z trybu postępowania i zgodnie z zasadami określonymi w zmianach do MSR 39 i MSSF 9 dotyczących reformy IBOR. W ocenie Grupy PZU uzasadnione jest oczekiwanie, że zabezpieczenie będzie miało wysoką skuteczność oraz efektywność we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zostało ustanowione.

Grupa PZU oczekuje, że LIBOR USD zostanie zastąpiony przez wskaźnik SOFR (Secured Overnight Financing Rate) administrowany przez Federal Reserve Bank of New York, ale istnieje niepewność co do terminów i kwot przepływów pieniężnych dla nowego wskaźnika. Taka niepewność może wpłynąć na oceny: skuteczności powiązania i wysokiego prawdopodobieństwa pozycji zabezpieczanej. Na potrzeby tych ocen Grupa PZU zakłada, że wskaźniki referencyjne stopy procentowej, na których bazują przepływy pieniężne z pozycji zabezpieczanej lub instrumentu zabezpieczającego, nie ulegną zmianie w wyniku reformy IBOR.

Według stanu na 31 grudnia 2021 roku zaprzestanie opracowywania wskaźników referencyjnych stopy procentowej LIBOR ma wpływ na zabezpieczenie wartości godziwej dłużnych papierów wartościowych (133 mln USD transakcji opartych o LIBOR USD zapadających po 30 czerwca 2023 roku).

W zakresie instrumentów zabezpieczających spółki z Grupy PZU przystąpiły do ISDA Fallbacks Protocol i aktywnie współpracują z kontrahentami w celu wprowadzenia zasad postępowania zgodnych z metodyką ISDA.